MARIA MAGDALENA Z BIBLIOTEKI KÓRNICKIEJ

Abstrakt

Od 1951 r. w zbiorach PAN Biblioteki Kórnickiej znajduje się niewielki obraz olejny na desce dębowej. Trafił on do Kórnika z pensjonatu Poznanianka w Przesiece (przed 1945 r. Hain im Riesengebirge). Przedstawia Marię Magdalenę i niewątpliwie jest fragmentem większej kompozycji z nastawy ołtarzowej. Obraz nie był dotychczas przedmiotem badań. Przed 1939 r. prawdopodobnie znajdował się w posiadaniu kolekcjonera śląskiego i do Przesieki trafił wraz z innymi dziełami sztuki zrabowanymi lub „zabezpieczonymi” przez Niemców w czasie II wojny światowej. W mojej ocenie dzieło powstało pomiędzy 1510 a 1520 r., a całość kompozycji oparto na wariancie znanym z rysunku w Luwrze, przypisywanego warsztatowi Rogiera van der Weydena. Sama figura Marii Magdaleny jest powtórzeniem słynnego obrazu tego artysty z Muzeum Prado w Madrycie. To koncept, który miał niezwykle pozytywną recepcję nie tylko w malarstwie, ale także w rzeźbie, i był powielany w licznych dziełach aż do XVII w. Najbardziej uderzające podobieństwo do postaci Marii Magdaleny z Kórnika odnajdujemy w czterech obrazach przedstawiających tę świętą w scenie „Zdjęcie z krzyża”, które znajdują się w: J.Paul Getty Museum w Los Angeles (USA), kościele Wniebowzięcia Matki Bożej w Watervliet (Belgia), Spencer Museum of Art w Lawrence (USA) i Museo di Capodimonte w Neapolu. Kojarzone są one z Mistrzem z Frankfurtu lub z jego warsztatem. Na kompozycje tych obrazów wpływ ma także rysunek z Luwru. Kluczowymi analogiami między obrazem kórnickim a postacią Marii Magdaleny na tych obrazach są: bogata brokatowa suknia wierzchnia z dekoltem, technika malowania rękawów sukni spodniej, sposób układania włosów wystających spod chusty zawiązanej w turban i skomplikowany układ palców złączonych dłoni. Podobieństwa te wskazują, że autora obrazu z Biblioteki Kórnickiej należy poszukiwać w szeroko rozumianym kręgu Mistrza z Frankfurtu. Brokatowe wzory na kórnickim obrazie najbardziej przypominają te z obrazów z Getty Museum, Spencer Museum i Museo di Capodimonte. Ponadto sposób przedstawienia odsłoniętego dekoltu na obrazie kórnickim jest uderzająco podobny do obrazu z Getty Museum. Pasma włosów wystające z chustki są również najbliższe obrazowi z Getty Museum. Tymczasem ledwo dostrzegalna postać, widoczna tylko fragmentarycznie w tle, trzyma trzy gwoździe w podobny sposób do postaci na retabulum z Watervliet. Obraz kórnicki charakteryzuje się także rozwiązaniami lub zawiera elementy, które nie występują w żadnej z tych prac. Należą do nich: nieprawidłowe proporcje tułowia i ramion, nieprawidłowe ułożenie głowy, pas typu demi-ceint de magnanimité oraz fragmenty roślinności po lewej stronie. Luźno opadający pas ułożony jest na wzór oryginalnego obrazu z Madrytu. Sposób malowania roślinności wykazuje pewne analogie do obrazu z Museo di Capodimonte, ale także do dzieł z kręgu Gerarda Davida i malarzy działających około połowy XV w.